HİPOKONDRİ: HASTALIK HASTALIĞI

Hipokondriyak kişilere yardımcı olabilmek kolay değildir. Özellikle hipokondtiyak kişiler yakınlarınız olduğunda ve sizin onlara yardım edebileceğiniz kaynaklar kısıtlı olduğunda bu yardım etme çabası hayal kırıklığı ile sonuçlanabiliyor. Bunun da ötesinde hipokondriyak kişiler şikayetleri ile ilgili olarak yeterli duygusal destek alamadıklarını hissettiklerinde sıklıkla yalnızlığa ve izolasyona çekiliyorlar.

Sözkonusu hastalık ister gerçek olsun iter olmasın, hipokondriyak kişiler o hastalığın semptomlarını gerçekten yaşıyorlar. Diğer bir deyişle onlar bu şikayetleri 'oynamıyorlar'. Tüm tıbbi testler o hastalığın kendilerinde bulunmadığını gösteriyor olsa da bu insanlar doktor doktor dolaşarak hastalıklarını kanıtlamaya çalışıyorlar.

DUYGUSAL VE DAVRANIŞSAL ETKENLER

Hipokondri, kişinin bazı hastalıklara yakalanma konusunda aşırı endişe etmesi anlamına gelir. Burada birinci etken sağlıkla ilgili olarak 'korku' dur. Kişi neredeyse tüm bedensel sinyalleri olası ağır bir hastalık olarak yorumlar, hati tehlike olarak algılar.

İkinci etken ise kişinin sürekli olarak fiziksel sinyallerini kontrol etmesidir. Örneğin ben'lerini, kilosunu, yara izlerini ve farklı ağrı türlerini sürekli kontrol ederek onlar üzerinden korkularını beslemeye devam eder.

Böylece duygusal olarak korku ve fiziksel tekrarlar ile de davranışsal iki etken temel olarak ele alınması gerekir.

HİPOKONDRİYAK İNSAN VE İNTERNETTE DEVASA SEMPTOM ARAMA SONUÇLARI

İnternet arama motorlarına örneğin ''baş ağrısı'' yazdığınız zaman karşınıza çok büyük bir liste çıkacaktır, bir hipokondriyak bu listelere baktığı zaman kendi kendine teşhisler koyacaktır ve bu genellikle kendi beklentisini, yani kendi korktuğu hastalığı onaylayan yönde olacaktır. Nesi olduğuna kanaat getirir getirmez, kendi teşhisini koyar koymaz bu kez de bu hastalıkla ilgili enformasyonları araştırmaya başlayacaktır. Fakat sorun şu ki, kişi zaten var olduğuna inandığı, bildiğini sandığı şeyin onayını aramakta olduğunun farkında değildir. Bu onayın dışında kalan her şeyi ignore eder, bir onay bozukluğunun içerisine girmiştir.

Kişinin kendi sağlığı ile ilgili korkular söz konusu olduğunda internet iki ucu keskin bıçak gibidir. Bir yandan tüm bu bilgilerden herkesin faydalanabilmesi güzeldir, öte yandan yanlış algılandığı ve yanlış kullanıldığı zaman korkuya korku katabiliyor.

İnternetten yeteri kadar onay toplayan bir hipokondriyak hastaya yardım etmek ise çok zor olmaktadır. Tüm bunların veya en azından büyük kısmının kendi korkuları olduğuna inanması ve sorunu reel bir zemine taşıması kolay değildir.

Elbette burada hastanın şikayetlerini yeterince dikkatle dinlemeyen, aynı semptomların az ya da çok başka hastalıklarda da, bu hastalıkların bir çok zaman nadir bazı hastalıklar olabileceğini de dikkate almayan doktorların da büyük payı vardır. Sonuç olarak kendi araştırmaları ile doğru testleri talep etmesi sonucunda teşhis konulmuş hasta sayısı da çoktur. Ancak burada söz konusu olan gerçek hipokondridir, bu farkı önemle belirtmek isterim.

Her insan hayatının bazı dönemlerinde az veya çok hipokondrik davranış olabilir fakat ne yazık ki günümüzde bazı semptomları internetten araştırarak kendini kanser zanneden insan sayısı da az değildir.

Gerçek bir hipokondriya insanı ikna etmek öyle basit bir iş değildir. Bir çok doktor aynı sonuca varıp, kendisinde fiziksel bir sorun olmadığını söyleseler dahi malesef gerçek hipokondriyak insanlar arayışlarını sürdürmeye devam ediyorlar. Onlar, ağır bir hastalığa yakalandıklarına o kadar inanırlar ki, tüm testlerin ve muayenelerin sonuçları negatif çıksa dahi bu korkularını yenemezler.

TÜM BUNLARA RAĞMEN

Bu durumdan muzdarip yakınlarınıza bir miktar yardımcı olabilirsiniz. Bu insanlar çoğu zaman şikayetleri, semptomları ve korkuları üzerinde konuşma fırsatı bulamazlar ve bu size onlara yardımcı olabilmeniz için bir fırsat sunar.

Onları doğrulamak, yani kendinizi onların yerine koyarak, tüm bu şikayetler içerisinde kendilerini nasıl hissediyor olabileceklerini anlamaya çalışmalısınız. Dünyayı onların gözlerinden görmeyi ve anlamayı denemelisiniz.

Bu hiç kolay değildir, kendinizi onların yerine koymaya ciddi şekilde niyetli olmazsanız kısa süre sonra bunun tam aksini yapmaya başlarsınız. Aşağıda listeleyeceğim tarzdan sözler emin olun onlara hiç bir fayda sağlamaz:

''hiç bir şeyin yok''

''göreceksin bak, doktor her şeyin yolunda olduğunu söyleyecek''

''babamın da bu hastalığı vardı, inan bana eğer bu hastalık olsaydı durumun bu kadar iyi olamazdı''

''doktor sana her şeyin yolunda olduğunu zaten söyledi, neden tekrar gitmek istiyorsun ki?''

Bu döngünün bir parçası olmamak için belli bir mesafe koymaya dikkat etmelisiniz. Başka bir deyişle, sürekli devam eden şikayetlere kendinizi kaptırmayın. Hipokondriyak insanlar çoğu zaman teselli ve onay isterler. Yakınlarının kendilerine ''iyileşeceksin'' veya ''bu hastalığın tedavisi kolay'' gibi sözler söylemelerini beklerler.

Ne var ki bu tesellilerin etkisi çok kısadır. Hipokondriyak yakınınızın kısa süre sonra tekrar teselli arayışı ile size geldiğini göreceksinizdir ve böylece siz de bu döngünün parçası olacaksınızdır.

TESELLİ ARAYIŞI DAVRANIŞINA KARŞI ALTERNATİFLER GELİŞTİRİN

Sürekli olarak, kesintisiz bir şekilde kendilerini dinlemelerinden vazgeçmelerini sağlayabilecek aktiviteler konusunda onlara destek olabilirsiniz.

Ne var ki fiziksel aktiviteler sonrasında sözde semptomlara neden olup hastalığını onaylayan korkulara dönüşebilir birer stres faktörü olacaktır.

Ancak kişinin fiziksel aktivitesi şikayetine uygun, şikayetini dindiren tarzdan bir aktivite olursa o zaman rahatlama ve iyi hissetmeyi tetikleyebilir. Netice olarak şikayete değil iyileşmeye yönelmesi sağlanabilir.

ONU YARDIM ALMAYA TEŞVİK EDEBİLİRSİNİZ.

Böyle bir yakınınız varsa, sizin yardımcı olabileceğinizden daha fazla yardıma ihtiyacı vardır. Bu yardımı yalnız başınıza yapmaya çalışırsanız bir süre sonra enerjinizi ve sabrınızı kaybedebilirsiniz. Bu nedenle, yukarıda yazdığım hususları uygularken aynı zamanda bu korkuları ve davranış tarzını aşması hususunda bir yardım almaya teşvik etmeniz de doğru bir davranış olacaktır.

Yakınınız ilk etapta bu fikre katılmayacak, itiraz edecektir, çünkü enerjisini ve zamanını şikayetlerinin sebebi olmayan bir yerde harcamak istemeyecektir! Bu durumda onu ikna etmek için elinizdeki tek şans bu yardımı korkularını hafifletmek için alması gerektiğini söylemeniz olacaktır. Onun gerçekten bir hipokondriyak olduğunu kesin olarak bilseniz bile asla ona bundan bahsetmemelisiniz!

Özetle

1. Kesin olarak kendinizi onun yerine koyarak onun durumunu anlamaya çalışmalısınız

2. Teselli etme fazlarını sürekliliğe dökmemeli, şikayetlerine uygun fiziksel aktiviteler önermelisiniz

3. Bu süreçte onları korkuları ile daha iyi başa çıkabilmek adına yardım almaya ikna etmelisiniz.